Kısırlık (infertilite) belirtileri çiftlerin istemeleri ve korunmasız ilişkiye girmelerine rağmen 1-3 yıl arasında çocuk sahibi olmama durumudur. Kısırlık İnfertilite, toplumumuzda önemli bir problem şekilde karşımıza çıkmaktadır ve kısırlık olarak adlandırılmaktadır. Toplumlar içinde büyük farklılıklar göstermeyen kısırlık (İnfertilite) Bu çiftlerin büyük bir kısmında hamile kalamamanın sebepleri açıklayacak sebepler bulunabilir iken yüzde 10-12 sinde patoloji yönünden bir tetkik gerçekleşemez.
Özellikle, 35 yaşın üzerindeki hanımlarda hamilelik gerçekleşmiyorsa tedavilere daha erken başlanabilir. Çünkü yaş ilerledikçe kısırlık üreme görülme sıklığı artar. Kısırlık, üreme ile alakalı bir esenlik sorunudur. Kısırlık belirtileri birkaç faktörün birleşmesi ile ortaya çıkar ve vücudun üreme işlevini yerine getirme yeteneğini bozan bir hastalıktır Gebeliğin sağlıklı bir şekilde oluşabilmesi aşağıdaki şeklinde faktörlerin tamamının sağlanması gerekmektedir.
Kısırlık (İnfertilitenin) Nedenleri
Kısırlık (İnfertilitenin) belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve tedavisini planlayabilmek için kadın ve erkekte üreme döngüsünün nasıl işlediği ve gebeliğin oluşumu ile ilgili düzeneğin iyi bir biçimde planlanması gerekir.“ Özellikle geleneksel aile yapısındaki çiftler evlendikten kısa bir dönem sonra çocuk sahibi olmak istemekteler. Bebek sahibi olmanın aile için düzen sağlayacağının düşünüldüğü toplumlarda infertilite önemli bir yere bir öneme sahiptir. Hiçbir sağlık problemi olmayan çiftler her gün ilişkide bulunsalar bile, bebek sahibi olma olasılığı % 100 değildir.
Çiftlerin ne zaman bebek sahibi olup olamayacağı konusu hakkında öncesinden öngörüde bulunmak pek mümkün değildir. Tek bir ilişkide % 20 olan gebelik elde etme şansı bir yılın sonunda 50’ye çıkar. Yani bir 1 sonunda her 100 çiftten 85 inde çocuk sahibi olabilecektir. Geriye kalan çiftler ise kısırlık( infertilite )ile karşı karşıya demektir.
Kısırlık, kadın veya erkekten kaynaklı olarak gerçekleşebilir. Bunların haricinde kalan hasta, erkek yada kadın partnerlerden birinden meydana gelen faktörler her bir partner için partnerlerin her ikisinden birden kaynaklı faktörler ise yaklaşık 15’lik bölümünü oluşturmaktadır. Kısırlığa neden olabilecek diğer faktörler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
- Üreme problemleri
- Polikistik Over Sendromu
- Tiroid sorunları
- Rahimde oluşan miyomlar
- 40 yaş ve öncesi görülen erken menopoz
- Karın içinde oluşan yapışıklıklar
- Tüplerde yıkım tahribat ya da tıkanıklık
- Düzensizadet döngüsü
- Aşırı, alkol sigara ve kafein kullanımı
- Obeziteye bağlı kilo sorunları
- İlerleyen yaşla birlikte gelişen doğurganlık kaybı
- Kalıtsal anatomik sorunlar
- Bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar
- Karın içi operasyonlar ve Enfeksiyonlar
- Yükselen prolaktin sorunu
Diğer Nedenler:
- Çölyak hastalığı, genetik anormallikler gebelik olasılığını azaltabilir.
- Kanser ve tedavisinde görülen kemoterapi doğurganlığı etkileyebilir.
Kadınlarda Kısırlık Belirtileri
Kadınlarda kısırlık belirtileri belli bir süre korunmasız ve düzenli cinsel ilişkide bulunmasına karşın hamile kalamayan kadınlarda gerçekleşmeyen gebelik durumun birçok farklı nedeni olabilir. Kısırlık bazı kadınlarda hiç belirti vermeyebilir. Özellikle Üreme çağındaki kadınlarda normal adet döneminin dışındaki diğer adet kanamaları en belirgin işarettir. İki adet arasındaki süre 21 günden az ya da 35 günden uzun olması durumunda yumurtlama döngüsünde bir sorun bulunduğunu gösterir. Çok az miktarda yahut fazla yoğun oranda kanama olması da bir problem olduğunu gösterir.
Ayrıca fazla sivilce, aşırı saç dökülmesi, kıllanma, ani kilo alma ya da kilo kaybı, sırt ve bel bölgesinde görülen ağrıları, cinsel ilişki sırasında şiddetli ağrı hissetme de kısırlık belirtileri olarak değerlendirilebilir. Emzirme döneminde olmadığı halde bir kadının göğsünden süt gelmesi prolaktin hormonunun da fazlalığa işaret ettiğinden bu kısırlık belirtisi olabilir. Bu belirtilerden bir ya da birkaçını gözlemleyen, “Kadın kısırlık belirtileri’’ görülmesi halinde uzman doktora başvurması gerekir.
.
Kadındaki Diğer Nedenler:
Kadında Kısırlığa neden olabilecek en sık görülenler şunlardır;
-Adet düzensizliği ya da hiç adet olamama
-Adet döneminde şiddetli kanama ve sancı görülmesi
– Hamilelik dışında göğüsten süt gelmesi
-Aşırı kilo alımı
-Hormonal bozukluklar ve buna bağlı olarak ortaya çıkan aşırı tüylenme problemi
Kadınlarda Tanı Yöntemleri
Adet döngüsü düzenli olan kadınlarda ise, adet kanamalarından önceki 7 gün arasında üremenin aktif olup olmadığının test edilmesi için bir takım kan testleri istenebilir. Ayrıca 1 ay boyunca ultrason testleri ile yumurta gelişimini ve yumurtlamayı incelenmesi gerekebilir. Yumurta kalitesine bakmak için âdetin 2 ila 5. günleri arasında östrojen düzeyleri değerlendirilir. Yumurtalık yumurtalık rezervini ölçmek için AMH düzeylerine kan testi ile bakılabilir. Fallop tüplerinin açık ya da tıkalı olması durumunda HSG olarak tanımlanan röntgen filmi ile kontrol edilir. Bazı durumlarda bu laparoskopi denilen teleskopik-kamera yardımı ile karın içinin görüntülenmesini de gerektirebilir.
Kadında Tedavi Yöntemleri
Tüp bebek en oldukça bilinen ve tercih edilen kısırlık (infertilite) tedavisidir. Genellikle doğal yollardan hamile kalmakta zorluk çeken çiftlere önerilen daha farklı tedavi yöntemleri de mevcuttur. Hangi tedavi yönteminin planlandığı Partnerlerin yaşı, geçmişte yaşanmış bir gebeliğin olup olmadığı, ne kadar süredir bebek sahibi olmak için uğraşısı varsa bu türü durumlarda kadının fallop tüplerinin durumu ve yumurta kalitesi ile erkeğin sperm değerlendirmesi sonrasında bu karar verilmektedir.
Aşılama Tedavisi
Doğurganlığın en yüksek olduğu dönemde eşinizin spermlerinin kolay bir yöntemle rahim içerisine yerleştirilmesi ile aşılama tedavisi uygulanmaktadır. Bu yöntem tüplerin sağlıklı olduğu ve nedeni açıklanamayan kısırlık ile ilgili sorunlarda önerilmektedir. Sperm sayısının hareketliliği düşük düzeylere olması ya da, spermin rahim ağzından geçişinin engellendiği durumlarda uygulanır. Ayrıca vajinismus, erkekte ise, erken boşalma, kemikleşme sorunları nedeniyle cinsel birlikteliğin gerçekleşmediği çiftlerde de sıklıkla olarak kullanılmaktadır. Aşılama tedavisi gebelik oluşumunu destekleyen ilaçlarla birlikte kullanılmaktadır. Ağrılı bir yöntem olmayıp tedavinin oranı kadının yaşına, erkeğin sperm değerlerine ve tüplerin sağlık durumuna göre değişim göstermektedir.
Tüp Bebek (IVF) Tedavisi
Hormon ilaçları ile bu sayının artması hedeflenmektedir. Tüp bebek tedavisinde yumurta gelişimini arttıran ve erken yumurtlamayı önleyen iki ayrı türden hormon tedavisi uygulanmaktadır. Transmisyon olan embriyon sayısının belirlenmesi gebelik şansına ve çoğul gebelik riskine doğrudan doğruya etki edebilir. Embriyo kalitesi belirlendikten sonra, embriyo sayısı transmisyonu öncesinde çiftlerle detaylı olarak görüşülecektir. Embriyo transfer işlemi nadir durumlar haricinde anestezi gerektirmemektedir.
Tüp bebek Tedavisinde Cerrahi Yöntemler
Tüp bebek tedavisi öncesi yapılan cerrahi girişimler kadında gebelik şansını artırmaktadır.
Endometriozis hastalığının tedavisi.
–Rahim içinde katmanları düzensizleştiren miyomların ya da poliplerin cerrahi müdahale ile çıkarılması
-Rahim içinde oluşan yapışıklıkların cerrahi yöntemle açılması
– Tıkalı fallop tüplerinin çıkarılması
– Polikistik over rahatsızlığı olan kadınlarda yapılabilecek cerrahi tedaviler
– Sperm olmayan erkeklerde, spermin testisten cerrahi olarak çıkarılması
– Laparoskopi ile rahim, yumurtalık ve tüplerin gözlemlenmesi
Histeroskopi
– Histerektomi, ucunda kamera olan tüp benzeri bir cihazla rahim içi problemleri tespit edilir. Doktorunuz gerekli görmesi haline küçük bir doku örneği alabilir. Histeroskop cihazı ile miyom, polip ve rahim içi perde ve bunun gibi benzeri sorunların teşhisi ve eş zamanlı müdahale ile tedavisi yapılabilmektedir. Teşhis amacıyla yapılan bu işlem sonrasında tespit edilen sorunların cerrahi histeroskopi ile tedavisi yapılmaktadır. Gerekli görülmesi halinde dr’unuz işlemi genel anestezi, Lokal anestezi ya da sedasyon altında uygulayabilir. Miyom çıkartma ameliyatları dışında hasta işlem sonrasında hastaneden taburcu edilmektedir.
Histeroskopi Sonra Görülecek Komplikasyonlar
Histeroskopi işlemi sonrasında hafif adet sancısı benzeri karın ağrısı ve hafif vajinal kanama olabilir. Ağrı için doktorunuzun verdiği ilaçları kullanabilirsiniz. Kanama birkaç 2-3 gün sonra kendiliğinden dinecektir.
Miyom Ameliyatı
Miyom Ameliyatı(Myomektomi), rahim içindeki alan ve gebeliği önleyebilecek miyomların çıkarılmasıdır. Açık ya da kapalı cerrahi yöntemiyle gerçekleştirilir. Tüp bebek tedavisi öncesi muayene ve inceleme yapılır. Bu tetkiklerde tüp bebek tedavisi öncesinde anne adayının miyomlara ve poliplere sahip olup olmadığı da belirlenir. Miyom tedavisinde ameliyat genel anestezi uygulanır. Bu operasyonlar laparoskopik yahut histeroskopik metot kullanılarak uygulanabilir. Her miyom gebelik risk oluşturmaz. Bu nedenle, doktorun öngörüsüne göre bir tedavi planlanmaktadır.
Robotik Cerrahi
Laparoskopik (kapalı) ameliyatların da Vinci isimli robot 3 boyutlu görüntü altında yapılması işlemine Robotik cerrahi denir. Robotik cerrahide ameliyatı oluşturan robot değil, robotun kolları cerrah tarafından kontrol edilir. Bu işlemle gebelik şansı artırılabilir.
Erkeklerde Kısırlık Nasıl Anlaşılır?
Erkeklerde yapılan kısırlık belirtileri, yapılan incelemelerde, sperm miktarı, menideki sperm adedi, sperm şekli, spermleri hareketliliği ve benzer biçimde konularda incelemeler yapılır. Meniyle ilgili bir problem görüldüğünde, fiziksel olarak testis muayenesi yapılabilir ve varikosel gibi kısırlığa neden olan rahatsızlıklar ortadan kaldırılması sağlanır. Diğer taraftan unutulmaması gereken bir husus; iyi bir cinsel ilişki performansı olan ve iktidarsız olmayan bir erkekte görülen spermlerinde sorunu, hamileliğe engel olacaktır.
Erkekte Tedavi Yöntemleri
Erkekte tedavi periyodu kişinin kısırlık (infertilite) sebebi olup, ve menide sperm olup olup olmamasına göre değişmektedir. Eğer altta yatan başka bir sebep varsa tedavi ile bu düzeltilmelidir.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
- Sperm hareketinde azalma
- Sperm hücresinin olmaması
- Anormal sperm fonksiyonu
- Testise giden damarlarda genişleme
- Kanal tıkanıklıkları problemleri
- Genetik hastalıklar
- Hormonal bozukluklar
- Doğumdan kaynaklı İnmemiş testis sorunları
- Sperm şeklinde (morfolojisi) bozukluklar
- Bağışıklık sistemi ile ilgili yaşanan sorunlar
- Diyabet hastalığı
- Cinsel işlev bozuklukları
- Genetik organda oluşan enfeksiyonlar
- Çocukken geçirilmiş ateşlihastalıklar
- Kanser tedavisi
- Aşırı miktarda sigara, kafein ve alkol kullanımı
Erkeklerde Belirtiler
-Testislerde ağrı hissi ve şişlik oluşması
-Erkeklerde sperm azalması
Özellikle 35 yaş ve üstü korunmaya bağlı olarak cinsel ilişkiye girmesine karşın
gebelik oluşmaması durumunda doktora a başvurarak yardımcı almaları önerilir.
Kısırlıkta Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Çiftlerin düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girmesine karşın hamile kalamama durumunda bunun nedeninin belirlenmesi ve tanı konması için erkek ve kadınlarda farklı tetkik ve incelemelere başvurulur.
Erkeklerde erkeğin sperm sayısı, hareketliliği ve yapısı ile alakalı bilgi almak için semen analizi yapılır. 3 ile 7 gün süren bir cinsel perhizin ardından alınan sperm örneği, alınarak mikroskop altında incelenmesi yapılır. Gerekli görülmesi hallerde anti sperm testlere eklenebilir.
Erkek Kısırlığının İlaç Tedavisi Var Mıdır?
Erkekte İlaç tedavisinin tek kullanıldığı alan genellikle hormonal bozukluklarıdır. Sperm yapımını sağlayan hormonların yerine konulduğunda sperm yapımı kolaylıklar sağlanabilir. Bu tabloda yaklaşık olarak iki yıl kadar sürebilen bir ilaç tedavisi sonrası menide sperm elde edilebilmekte ya da tüp bebek tedavisi ile çiftler çocuk sahibi olabilmektedirler.
İğne Tedavisi Nedir?
Hormonları noksan olan hormonların yerine koyma tedavisidir. Hormonal bozukluğu olan kişilerde uygulanır. İlaçla tedavi edilebilecek hasta gruplarına uygulanan bir yöntemdir. Bu hastalarda ilaç tedavisi ile rahatlıkla sıkıntı ortadan kaldırılabilir. Tedavi periyodu 1-2 yıl süre bildiğinden bu hastaların sabırlı olmaları gerekmektedir.
Aşılama Yöntemi Nedir?
Menideki sperm sayısı normalin üzerindeyse ve morfolojik olarak şiddetli bir sperm bozukluğu yoksa aşılama yöntemi uygulanabilir. Erkekten alınan spermler özel bir işlemden geçirilerek yıkanarak ölü hücreler ve toksin gibi atıklar spermden uzaklaştırılır. Kaliteli sperm sayısı arttırılır ve bu spermler kadının rahmine özel kateter yardımı verilir. Aşılama yöntemi sonrası gebelik başarı oranı %-15 arası değişmektedir.
